Ümit Şenesen
Geçtiğimiz aylarda okurların beğenisine sunulan Hindistan’da Sosyal Bir Deneyim: Kerala kitabının alt başlığı ise Başka Bir Dünya Mümkün! Bu, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher’ın ortaya attığı ve neoliberallerin yüksek sesle tekrarladığı “Başka seçenek yok” sloganının tam tersidir. Kitabın yazarı TM Thomas Isaac, Kerala eyaletinde Maliye Bakanı olarak iki önemli pozisyonda toplam on yıl görev yapmış bir komünist ve neyin ne olduğunu içeriden bilen bir ekonomist-akademik-politikacıdır. son zamanlarda orada oluyor.
KERALA NEREDE, NASIL BİR YER?
Kerala, Hint Yarımadası’nın güney ucunun batı kıyısını kapsayan ekonomik açıdan az gelişmiş bir eyalettir. Malayalam dilini konuşanların anavatanıdır. Yüzölçümü Türkiye’nin yaklaşık yarısı kadar olup nüfusu 35 milyon civarındadır. Nüfusun yarısından fazlası Hindular olup kastlara bölünmüştür (üst kast yüzde 17, alt kast yüzde 28, dokunulmazlar yüzde 10, toplam yüzde 55). Yüzde 27’si Müslüman, yüzde 18’i ise Hıristiyan.
Yazar, Kerala’daki siyasi çalkantıyı 1930’daki Sivil İtaat Hareketi ile anlatmaya başlıyor. Kapitalist dünyanın yaşadığı büyük bunalımın sancıları, ticarileştirilmiş tarımın nispeten uygun olduğu bu bölgeye kasvet katıyor. 1939’da Hindistan Komünist Partisi (CPI) bu eyalette ilk kez ortaya çıktı. 1957’de tüm dünyayı şaşırttığını ve Kerala eyalet meclisi seçimlerinde 3 sandalye farkla çoğunluğu kazandığını söylüyor. Karşılaşılan zorluklar aşılır ve hükümet kurulur. Ancak HKP’nin sömürge dönemi devletin işleyişini değiştirerek ademi merkeziyetçiliğe yük getiren bir sisteme geçme çabaları, 1959 yılı başlarında kilisenin de katıldığı anti-komünist propagandanın başlamasına yol açtı. Yazarın ifadesiyle “sözde ‘komünist hücre’ düzenine karşı olan” siyasi partiler ve toplumsal örgütler, Yeni Delhi’deki merkezi hükümetin Kerala eyalet hükümetini görevden almasını istiyor ve bu talep Temmuz ayı sonunda yerine getirildi.
KERALA’DA NELER OLUYOR?
Bundan sonra kitap heyecanlı bir maceraya dönüşüyor. Özetle partilerin oluşturduğu çeşitli cepheler yaklaşık 40 yıldır üst üste iki seçim kazanamadı. Ancak 2021 yılında HKP ve HKP (Marksist) partilerin yanı sıra küçük laik partilerden oluşan Sol Demokratik Cephe (SDC), beş yıl boyunca eyaleti yönettikten sonra girdiği seçimde inanılmaz bir zafer kazanarak oylarını artırıyor. payı yüzde 41’den yüzde 45’e çıktı.
Sol Demokratik Cephe başarısını neye borçlu? Birinci sebep kimseyi dışlamamak. Ortalama olarak SDC, 2006 ile 2021 ortası arasındaki dört eyalet seçiminde Hindu oylarının yarısından fazlasını ve Müslüman ve Hıristiyan oylarının üçte birini alıyor; bu da tüm dinlerden inananlardan destek aldığı anlamına geliyor.
Hindistan’da Sosyal Bir Deneyim: Kerala, Thomas Isaac, Çeviren: Ali Haluk İmeryüz, Yordam Kitap, 2023.Üstelik komünist hareketin sac sacı, bölücü kalkınma yolu olarak da anılabilir: İlk ayak personel ve sendikalarla ilgilidir. Toplu pazarlık yoluyla ücretliler dağıtımdan daha fazla pay alıyor. İkincisi tarım üreticileriyle ilgilidir. Toprak reformu, dağılımı tarımsal üreticinin lehine çeviriyor. Üçüncüsü sağlık, eğitim ve barınma gibi temel hizmetlerin kamu tarafından garanti altına alınmasıdır.
İlk ikisi Sol’un doğrudan katkılarıdır, sonuncusu ise Sol’un ortaya çıkışından öncedir; Ancak Sol hükümet bu garantileri daha da güçlendirdi.
2021 yılında Kerala’da okuryazarlık, elektrikli konut, içme suyu bulunan konut, ortalama yaşam süresi ve kişi başına düşen gelir gibi birçok gösterge ülke ortalamasının oldukça üzerine çıktı; Bebek ölümleri, doğum sırasında anne ölümleri gibi göstergeler de ülke ortalamasının oldukça altına düştü.
‘BAŞKA BİR DÜNYA’ İÇİN ALINABİLECEK DERSLER
Yeni liberal politikaların giderek çarpıttığı gelir ve servet dağılımının düzeltilmesi, halkın çoğunluğunun yararına kararlar alınmasını gerektiriyor. Toplumun sağlıklı düşünebilmesi ve kendi çıkarlarını koruyabilmesi, sağlam bir eğitim sisteminin kurulmasına ve herkesin bu eğitime ulaşabilmesine bağlıdır. Toplumun hiçbir kesiminin dışlanmaması, herkesin söz hakkını kullanabilmesi, görece yoksul ve yoksun olanların daha fazla desteklenmesi zorunludur. Yerel yönetimlerin halkla temas kurması, durumu izlemesi, ihtiyaçları tespit etmesi ve bunları düzeltecek tedbirleri alması merkezi yönetime göre çok daha kolaydır. Küreselleşen neo-liberal sistem tüm bu zorunlulukları göz ardı ederek kitlelerin giderek büyüyen kesimlerinin yaşamını giderek zorlaştırırken, az önce bahsettiğimiz sacayağı sistemi tam tersine bu kitlelerin yaşamını kolaylaştırdı.
Tüm bu gelişme ve iyileşmelerin arkasındaki itici güç demokratik yerelleşme ve Halk Planı Seferberliğidir. Yerel yönetimlerin harcama yetkisi talep etmeden önce kendilerine tahsis edilen parayı nasıl kullanacaklarını planlamaları gerekmektedir. Bu planlama da yine sac sacı gibi üç hedefe yöneliktir:
– Halkın karar alma süreçlerine en üst düzeyde katılmasını, kısacası katılımcı olmasını teşvik ederek kimseyi dışlamamak;
– Şeffaflığı, yani hesap verebilirliği destekleyecek şekilde her çalışmayı belgelemek;
– Bilimsel ve tartışmaya dayalı karar verme süreçlerini kullanmak; yani bilime inanmak.
Kerala’yı yöneten Sol Demokratik Cephe’nin (SDC) Halk Planı Seferberliği dediği şey, yukarıda hazırlanan planın halkın çoğunluğunun yararına uygulanacağına halkı ikna etme girişimidir. SDC’nin son eyalet seçimlerini yeniden kazanması bu seferberliğin amacına ulaştığının göstergesidir.
SDC, 2021 sonrası iktidar döneminde toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme, sosyal adalet ve ilerici kültür hedeflerini de dahil ederek çevreyi mümkün olan en üst düzeye çıkarmayı hedefliyor.
Sadece siyasetçilerin değil her okuyucunun ders çıkarabileceği bu kitap, Kerala’da yaşananları detaylı bir şekilde anlatıyor ve yapılması gerekenleri ortaya koyuyor. Son bir örnek verelim: İlin 2020 yılında Kovid-19 salgınının yayılımını ve buna bağlı ölümleri sınırlama konusundaki başarısı göz kamaştırıyor. Kerala Sağlık Bakanı’na “Koronayı Öldüren Adam” deniyor.
